” Di tích nhà máy đóng tàu Bason là một minh chứng lịch sử được bảo tồn để trở thành điểm nhấn thăm quan và checkin tại Bason. Đây là một nét vô cùng độc đáo tạo nên sức hút đặc biệt tại khu Bason.”
Lịch sử về di tích Bason
Lịch sử hình thành cảng Bason những năm trước giải phóng
Khi kể đến những di tích quan trọng của thành phố Hồ Chí Minh, không thể không nhắc đến khu bến cảng Ba Son. Đây là một trong ít những địa điểm lịch sử còn sót lại mang nhiều ý nghĩa nhất đối với thành phố. Tại đây còn tồn tại các công trình kiến trúc, công nghiệp đặc biệt, đã từ lâu gắn liền với lịch sử phát triển và đặc trưng sông nước của Sài Gòn.
Cảng Ba Son có vị trí thuận lợi bên sông Sài Gòn, được Chúa Nguyễn Ánh đặt trại thủy quân năm 1790 và có tên là “Xưởng thủy”. Sở hữu diện tích 26 ha, nằm trên ngã ba sông; nơi tiếp giáp giữa sông Sài Gòn và rạch Thị Nghè; có đường ven sông 2000m và 6 cầu cảng, xưởng được ra đời với mục đích chính để củng cố quân sự và chính trị, gây dựng thực lực và lấy Gia Định làm bàn đạp để tiến quân trở ra Bắc đánh Tây Sơn.
Một năm sau khi Pháp chiếm thành Gia Định (17/2/1859), nhận thấy Cảng Ba Son có vị trí chiến lược quan trọng trên đường thủy quốc tế, Pháp khôi phục xưởng thủy của nhà Nguyễn thành trạm tàu biển quân sự để phục vụ cho các cuộc hành quân xâm chiếm nước ta. Dần dần, trạm được mở rộng quy mô thành một công xưởng có khả năng sửa chữa và đóng mới tàu thuyền. Xưởng Ba Son tiếp nhận kỹ thuật châu Âu, được trang bị thiết bị tương đối hiện đại và quản lý theo nền công nghiệp phương Tây. Cũng nhằm mục đích phục vụ hoạt động quân sự, thực dân Pháp đầu tư nhiều thêm tại Ba Son, mở rộng quy mô xây dựng, tạo lập hệ thống các công trình, xưởng, trại cùng trang thiết bị, máy móc mới, các máy công cụ lớn, cơ khí nặng, đáp ứng những đòi hỏi trong sửa chữa, đóng tàu quân sự lẫn tàu biển hoàn chỉnh.
Cảng Ba Son thuở mới hình thành
Cuộc đấu tranh của công nhân cảng Bason
Từ khi công xưởng Ba Son chính thức đi vào hoạt động tháng 4/1863 – 30/4/1975, suốt hơn một thế kỷ dưới chế độ thực dân cũ và mới, đội ngũ công nhân Ba Son với tính tổ chức cao, sớm giác ngộ đã đứng lên đấu tranh cách mạng, nơi đây đã đào tạo cho Đảng, cho cách mạng nhiều chiến sĩ kiên cường.
Tháng 8/1925, cuộc bãi công của hơn 1000 công nhân Ba Son đã nổ ra. Cụ thể: đòi tăng lương 20% và giữ chế độ nghỉ nửa giờ trong ngày lĩnh lương hàng tháng. Sau 9 ngày bãi công, thắng lợi đã thuộc về công nhân: chủ xưởng buộc phải tăng lương 10%, trả lương cho công nhân cả những ngày bãi công và không sa thải những người bãi công. Tiến hành cuộc bãi công trên, công nhân Ba Son còn kéo dài thời gian sửa chữa chiến hạm Misơlê của Pháp nhằm ngăn chặn không cho Pháp chở lính sang đàn áp cách mạng Trung Quốc. Bãi công của công nhân Ba Son đã tạo nên tiếng vang lớn trên diễn đàn quốc tế và tác động tích cực đến phong trào công nhân trong cả nước, đặc biệt là ở Sài Gòn – Gia Định. Sự kiện này mang tính chính trị và ý nghĩa quốc tế sâu sắc.
Dưới sự lãnh đạo của Công hội và Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, phong trào đấu tranh của công nhân lao động ngày càng phát triển mạnh mẽ. Từ năm 1926 – 1928, tại Sài Gòn – Chợ Lớn đã diễn ra những cuộc đấu tranh liên tiếp của công nhân như: cuộc đấu tranh của công nhân viên chức Sở Bưu điện (1/1926), công nhân Trung tâm Ấn quán (4/1926), đình công của công nhân đề pô xe lửa và ga Sài Gòn (4/1926), Nhà băng Đông Dương (5/1926), Nhà máy Cao su (5/1926), nhà in Portail Sài Gòn (5/1927), nhà máy xay Chợ Lớn (2/1928),… Các cuộc đấu tranh này đã cho thấy trình độ tổ chức của công nhân ngày càng được nâng cao, khả năng huy động công nhân nhiều đơn vị cơ sở tham gia cùng một lúc diễn ra ngày càng nhiều hơn. Từ đó, tính thống nhất và ý thức giai cấp của phong trào công nhân Sài Gòn – Chợ Lớn lúc bấy giờ càng rõ nét.
Cuộc bãi công của công nhân Ba Son vào tháng 8/1925 là cuộc bãi công đầu tiên của công nhân có sự lãnh đạo và tổ chức của Công hội với quy mô lớn, dài ngày. Tuy là cuộc bãi công đòi các yêu sách kinh tế, song nó đã mang tính chất chính trị rõ rệt. Đặc biệt, cuộc bãi công đánh dấu bước chuyển mình thực sự từ trình độ tự phát sang trình độ tự giác, từ “giai cấp tự mình” thành “giai cấp cho mình”. Ý thức đoàn kết giai cấp, tinh thần quốc tế vô sản, năng lực và trình độ tổ chức đấu tranh của giai cấp công nhân Việt Nam – thể hiện qua cuộc bãi công ở Ba Son – cho thấy phong trào công nhân đã thực sự có chuyển biến về chất.
Có lẽ Ba Son là cơ sở công nghiệp đầu tiên ở nước ta áp dụng chế độ làm việc 8 giờ/ngày. Đội ngũ thợ đóng thuyền không còn theo tập quán truyền thống (đóng thuyền theo kiểu thủ công) mà bắt đầu làm quen và sử dụng hoạ đồ – phương pháp kỹ thuật, công nghệ mới, có chuyên gia phương Tây hướng dẫn. Như vậy, ở nước ta, chính thuỷ xưởng đã mở đầu việc tiếp cận văn minh công nghiệp, tiếp thu thành tựu văn hoá, khoa học kỹ thuật thế giới trong buổi đầu phát triển nghề đóng tàu thuyền. Từ đây Ba Son được lịch sử ghi nhận với tư cách là cái nôi của ngành công nghiệp đóng và sửa chữa tàu, một trong những cái nôi của giai cấp công nhân và cách mạng vô sản Việt Nam.
Những năm sau giải phóng 1945
Sau khi hiệp định Genève được ký kết, Pháp rút khỏi Đông Dương. Ngày 12/9/1956, Pháp chuyển giao cảng Ba Son lại cho Hải quân chính quyền Sài Gòn. Dưới chế độ Sài Gòn cũ, thủy xưởng Ba Son được đổi tên là Hải quân công xưởng, đặt trực thuộc Bộ Quốc phòng.
Từ sau giải phóng đất nước 30/4/1975, bằng những kinh nghiệm học được dưới thời Pháp và không ngừng học hỏi, nâng cao tay nghề, cán bộ công nhân nhà máy đóng tàu Ba Son đã luôn hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được như:
- Sửa chữa và đóng mới tàu cùng các phương tiện nổi cho quân chủng Hải quân, Cảnh sát biển.
- Đóng và sửa chữa các loại tàu vận tải biển đáp ứng yêu cầu của khách hàng trong nước (các công ty vận tải, dầu khí Việt Nam) và ngoài nước như: Nga, Ucraina, Đan Mạch, Thụy sĩ, Tây Đức, Hà Lan, Hy Lạp, Singapore, Malaysia, Thái Lan, Lào, Campuchia…
Ba Son có niềm tự hào và vinh dự lớn, nơi đây người thợ máy Tôn Đức Thắng đã từng làm việc và sau này trở thành Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Năm 1975, Bác Tôn đã trở về thăm Ba Son sau bao năm xa cách. Nhiều đồng chí lãnh đạo cao cấp của Đảng như: đồng chí Nguyễn Văn Linh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và sau này là Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng thường đến thăm dặn dò công nhân Ba Son giữ vững truyền thống tốt đẹp của giai cấp công nhân. Thành phố Hồ Chí Minh có 12 con đường được mang tên những người công nhân ưu tú của Ba Son. Di tích Ba Son đã trở thành một phần quan trọng của lịch sử đấu tranh giành tự do độc lập của Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh.
Chỉ đạo bảo tồn di tích lịch sử Bason
Các chỉ đạo bảo tồn di tích
Ngày 12/8/1993, Bộ Văn hóa, Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) ra Quyết định số 1034 QĐ/BT về xếp hạng Di tích lịch sử Xưởng cơ khí thuộc Xí nghiệp liên hợp (XNLH) Ba Son là Di tích Lịch sử Văn hóa cấp quốc gia.
Tháng 5/2012, tại Công văn số 1453/BQP-CNQP, Bộ Quốc phòng đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị trực thuộc xây dựng phương án bảo tồn Di tích Lịch sử địa điểm lưu niệm Chủ tịch Tôn Đức Thắng tại Xưởng Cơ khí thuộc XNLH Ba Son, theo hướng bảo tồn không gian bằng mô hình nhằm tái hiện, giữ gìn giá trị lịch sử và lưu giữ hình ảnh kiến trúc khu Ba Son. Đồng thời, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng đã thống nhất xây dựng Nhà truyền thống Ba Son tại khu trung tâm phức hợp Sài Gòn – Ba Son – khu vực đô thị hiện đại với chức năng chính là thương mại dịch vụ, tài chính văn phòng, giải trí, văn hóa, giáo dục, nhà ở, khách sạn cao cấp.
Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thành phố Hồ Chí Minh đã có báo cáo, đề xuất, nêu ý kiến cần phải thực hiện việc bảo tồn, bảo vệ nguyên trạng về mặt bằng và không gian đối với di tích lịch sử quốc gia: Địa điểm lưu niệm Chủ tịch Tôn Đức Thắng và Công trình Ụ tàu lớn tại Ba Son. Cuối tháng 8/2013, Bảo tàng Tôn Đức Thắng tổ chức Tọa đàm “Di tích lưu niệm Chủ tịch Tôn Ðức Thắng tại Thành phố Hồ Chí Minh – Dấu ấn phong trào công nhân Sài Gòn – Chợ Lớn những năm 1920”. Ý kiến của các nhà nghiên cứu văn hóa, lịch sử, bảo tàng đều đề nghị giữ lại, bảo tồn Xưởng Cơ khí Ba Son và Công trình Ụ tàu theo quy định của Luật Di sản văn hóa và phương pháp khoa học về bảo tồn.
Công văn số 1934/BQP-CNQP, ngày 12/3/2015 của Bộ Quốc phòng gửi UBND TP.HCM về việc điều chỉnh nhiệm vụ quy hoạch 1/500 khu trung tâm phức hợp Sài Gòn – Ba Son, nêu chi tiết các chỉ tiêu quy hoạch khu đất Ba Son, đồng thời bảo tồn Di tích Ba Son theo hướng tập trung các hiện vật, di tích lịch sử, địa điểm lưu niệm gắn liền với quá trình hoạt động của Chủ tịch Tôn Đức Thắng vào một phần diện tích gần 600 m2, Xưởng Cơ khí, Ụ tàu sẽ được xây dựng thành mô hình trưng bày trong khu bảo tồn này.
Ngày 5/11/2015, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có Công văn số 4612/BVHTTDL-DSVH, về việc bảo tồn thích nghi đối với Di tích Ụ tàu với nội dung: “Bảo tồn phục hồi Ụ tàu 1863, Triền nề 1918, xây dựng nơi trưng bày về lịch sử khu vực Ba Son, bức tường Công hội Đỏ, tượng đài Chủ tịch Tôn Đức Thắng với tổng diện tích khoảng 6.000m2”.
Hiện tại, Bộ Quốc phòng đề nghị giải quyết một số vướng mắc trong việc lập hồ sơ dự án này ví dụ như đất công nhưng vốn đầu tư lại của tư nhân; quy chế quy định liên quan đất quốc phòng, tài sản công; phương án, cơ chế hoạt động tổ chức nhân sự của đơn vị quản lý di tích khi đưa công trình vào hoạt động; kinh phí vận hành bảo trì thường xuyên để đảm bảo công trình phát huy tốt giá trị di tích. Ngoài ra, công ty này sẽ liên hệ với Sở Văn hóa và Thể thao để được hướng dẫn việc lập đề cương trưng bày lịch sử Ba Son và các hoạt động của Chủ tịch Tôn Đức Thắng tại khu di tích. Như vậy, vấn đề bảo tồn Di tích Ba Son, sau một thời gian dài phải đối mặt với nhiều thách thức, cuối cùng Bộ Quốc phòng và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có sự quan tâm nhất định đến những kiến nghị của các nhà khoa học, nhà nghiên cứu cùng với tâm tư, nguyện vọng của người dân Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và cả nước nói chung.
Tại hội nghị ngày 7/6/2019, Bộ Quốc phòng đã bàn giao khu đất di tích lịch sử quốc gia Địa điểm lưu niệm Chủ tịch Tôn Đức Thắng để TP HCM quản lý và đầu tư dự án tu bổ, tôn tạo di tích.
Bảo tồn Tôn Đức Thắng
Cách cụm di tích Ba Son 500m, chếch bên kia đường Tôn Đức Thắng là Bảo tàng Tôn Đức Thắng, một trong số những bảo tàng được đánh giá là có hoạt động tích cực và sáng tạo trong việc đưa các bài học lịch sử vào cuộc sống. Ở đây thường xuyên diễn ra những chuyên đề triển lãm: từ cuộc đời bôn ba, bước đường cách mạng của Bác Tôn đến phong trào công nhân Sài Gòn, lịch sử nhà tù Côn Đảo, quê hương An Giang. Từ những bức ảnh, mô hình được người xem cảm nhận bằng mắt đến các lá thư trong gia đình được đọc lên bằng chính nỗi thương nhớ của con gái, con trai, cháu ngoại, cháu nội của Bác Tôn. Bảo tàng còn tổ chức để thiếu nhi thi vẽ tranh, thi kể chuyện, ca hát sau những chuyến tham quan…
Các di tích được bảo tồn
Ụ lớn được khởi công từ giữa năm 1884 và đưa vào sử dụng tháng 12/1888. Đây chính là ụ tàu duy nhất của Ba Son còn lại đến nay, gần như nguyên vẹn sau 131 năm xây dựng. Ụ tàu móng lót đá, thành lát đá ong Biên Hòa, ximăng, sắt thép mang từ Pháp sang. Kinh phí xây dựng ụ tàu này lên tới hơn 7,8 triệu franc. Khách tham quan sẽ dễ dàng hình dung được phương thức vận hành tàu trước và sau khi sửa chữa. Đó là nhờ sự tồn tại nguyên vẹn hệ thống bốn bồn cát lớn, hệ thống điện, trạm điện, đường điện; đặc biệt là hệ thống trục bít gồm 34 cái đúc bằng thép cứng dùng để vận hành cửa, neo tàu và hỗ trợ tàu vào ra. Ụ tàu là là địa điểm lịch sử lâu đời bậc nhất của Ba Son chỉ cách Xưởng cơ khí 40m, có vị trí nam giáp sông Sài Gòn, đông giáp Xưởng cơ khí, tây giáp Trạm xưởng Ụ đốc.
Ụ tàu xứng đáng được bảo tồn nguyên vẹn theo qui định của Luật Di sản Văn hóa bổ sung năm 2009. Thử hình dung, khách du lịch trong và ngoài nước đến Sài Gòn sẽ có ấn tượng đặc biệt thế nào khi được giới thiệu về truyền thống thạo nghề sông nước của người Việt vùng Nam bộ, về nét độc đáo hàng hải ở vị trí sông Sài Gòn ngày nay, về minh chứng của nền công nghiệp hàng hải Việt Nam xuất hiện những năm đầu hình thành và phát triển Sài Gòn – Gia Định. Ấn tượng ấy sẽ không trở nên đặc biệt và thiếu sức thuyết phục nếu không còn Ụ tàu bên cạnh Xưởng cơ khí của Ba Son.
Cũng tại khu vực cảng Ba Son, phần ụ tàu nhỏ đang được sử dụng để chứa vật tư thi công tuyến Metro Bến Thành – Suối Tiên. Theo hợp đồng, nhà thầu sẽ thi công xong và hoàn trả khu vực này vào tháng 2/2019. Ban quản lý đường sắt cũng đề nghị giảm chiều cao, đưa vị trí tháp thông gió của tuyến Metro ra xa để tránh ảnh hưởng tới khu di tích. Hiện nay, nơi này đã ngừng hoạt động khai thác cảng biển, các thiết bị đã di dời. Theo đồ án quy hoạch chi tiết xây dựng đô thị tỷ lệ 1/500 đã được UBND TP.HCM phê duyệt, tại đây sẽ được xây dựng khu trung tâm phức hợp Sài Gòn – Ba Son.
Quản lý, bảo tồn, phát huy di sản văn hóa là nhiệm vụ của mỗi cá nhân, tập thể. Giá trị đích thực của di sản văn hóa là do nhiều thế hệ trước đã sáng tạo ra, được chọn lọc bổ sung hoàn thiện và lưu truyền lại, làm phong phú cho cuộc sống tinh thần của con người. Nhu cầu công chúng ngày càng cao, khoa học về bảo tàng và bảo tồn di tích trên thế giới ngày càng tiến bộ, công chúng không thể đi tìm hiểu tham quan một di tích tẻ nhạt, đã bị biến thành mô hình khô khan thiếu sự hấp dẫn. Nếu quản lý không có sự quan tâm, đầu tư không đáp ứng nhu cầu bảo tồn, trưng bày giới thiệu… sẽ dẫn đến tình trạng di tích không phát huy tác dụng, kém hiệu quả và dần dần bị “xóa sổ”. Di tích chỉ còn trong hoài niệm của người hiện tại và không còn gì trong tâm thức của thế hệ mai sau.
Thành phố phát triển hiện đại đến đâu nhưng vẫn cần phải giữ được những truyền thống lịch sử anh hùng trong đấu tranh cách mạng. Từ đó, cần phải có những giải pháp hữu hiệu để thực thi việc bảo tồn và phát huy Di tích Ba Son, đồng thời thay đổi nhận thức về tầm quan trọng đối với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di tích trong mọi ngành, mọi giới. Đặc biệt, giáo dục truyền thống, nâng cao sự hiểu biết về lịch sử truyền thống đấu tranh cách mạng đến mọi người dân. Hơn thế nữa, Di tích lịch sử Ba Son nằm trong hệ thống tổng thể các di tích trên khắp cả nước về cuộc đời hoạt động của Chủ tịch Tôn Đức Thắng. Nếu gắn kết Bảo tàng Tôn Đức Thắng với “Địa điểm lưu niệm tại Xí nghiệp Liên hợp Ba Son” sẽ góp phần làm cho cả hai đều được phát huy đầy đủ giá trị, việc bảo tồn sẽ đạt hiệu quả cao. Đây là mô hình bảo tàng gắn với di tích mà nhiều nước trên thế giới đã thực hiện và rất có hiệu quả.
Là một trung tâm công nghiệp lớn của cả nước – thành phố Hồ Chí Minh – nơi hình thành và phát triển một số lượng đông đảo công nhân. Di tích Ba Son đóng vai trò quan trọng trong đời sống và sinh hoạt văn hóa, trong giáo dục lịch sử dân tộc. Hiện nay, Di tích Xưởng Cơ khí vẫn đang sử dụng làm xưởng sản xuất. Vì vậy vấn đề bảo tồn, phát huy giá trị di tích sẽ rất thuận lợi. Bởi lẽ nếu máy móc, nhà xưởng vẫn được duy trì, vận hành tốt thì khi tham quan di tích, khách quan có thể trải nghiệm một khâu nào đó trong xưởng, từ đó có thể hình dung được một phần nào công việc nơi đây. Tin rằng, trong tương lai, đây sẽ là một “địa chỉ đỏ” thu hút du khách đến tham quan học tập, nhất là đội ngũ công nhân lao động, học sinh, sinh viên.
Di tích Xưởng Cơ khí nói riêng, Di tích Ba Son nói chung là một kho lịch sử sống động của dân tộc và phong trào đấu tranh cách mạng, là niềm tự hào của giai cấp công nhân Việt Nam. Niềm tự hào đó phải được thể hiện bằng việc nhận thức được tầm quan trọng trong việc gìn giữ những giá trị lịch sử văn hóa của Di tích Ba Son trong sự phát triển và quá trình hiện đại hóa của thành phố Hồ Chí Minh. Do đó, dù phương án khu phức hợp có thực hiện thì cũng cần giữ lại và phát huy những lợi thế của Di tích Ba Son để thế hệ sau được hiểu biết và yêu thích lịch sử của dân tộc hơn.
Di tích Bason ngày nay
Nhà máy đóng tàu Ba Son trên đà phát triển hưng thịnh và đã sửa chữa hàng trăm lượt tàu quốc tế. Có những loại tàu lên đến 30.000 tấn và sửa chữa ngoài khơi các loại tàu hơn 150.000 tấn, thu về nhiều ngoại tệ cho đất nước. 1/1/1978, dưới sự quản lý của Bộ Quốc Phòng, cái tên xí nghiệp Ba Sơn ra đời, trực thuộc Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng và đến nay là Tổng công ty Ba Son. Hiện nay, công ty đã mở rộng thêm nhiều lĩnh vực hoạt động như tái chế phế liệu kim loại, khai thác cát, kinh doanh bất động sản,máy móc, chế biến gỗ, kho bãi và vận tải hàng hóa,…
Di tích Ba Son là một phần quan trọng của lịch sử đấu tranh giành độc lập của Sài Gòn. Di tích Xưởng Cơ khí nói riêng và Di tích Cảng Ba Son nói chung là khởi nguyên và niềm tự hào của giai cấp công nhân Việt Nam. Bề dày lịch sử trên 231 năm, trải qua nhiều thời kỳ (Pháp – Nhật – Mỹ), đến nay Cảng Ba Son được công nhận là Khu Di tích có các công trình bảo tồn.
Tuy nhiên, xét trong bối cảnh ngày nay, sứ mệnh của một xưởng đóng tàu ngay giữa trung tâm kinh tế hàng đầu đất nước đã không còn phù hợp. Vậy nên, cảng Ba Son đã được di dời về khu vực Phú Mỹ – Bà Rịa Vũng Tàu. Bên cạnh các công trình di tích đã được trùng tu và bảo tồn, thì khu vực bến cảng Ba Son năm xưa được thay bằng khu đô thị với chức năng thương mại dịch vụ – khách sạn – nhà ở – văn phòng. Ở giai đoạn đầu khu đô thị Ba Son, nhà đầu tư Vingroup đã xây dựng nên dự án Vinhomes Golden River gồm 4 tòa tháp căn hộ (Aqua 1, Aqua2, Aqua 3, Aqua 4, Luxury 6)và khu biệt thự ven sông Victoria. Phần còn lại đang được tiếp tục đầu tư và phát triển bởi Masterise Homes với tên gọi Grand Marina Saigon.
Di dời nhà máy đóng tàu Bason
Nhà máy đóng tàu Ba Son có ý nghĩa quan trọng với Sài Gòn, nó không chỉ mang đậm giá trị lịch sử mà một thời còn là “đòn bẩy” thúc đẩy sự phát triển hưng thịnh của Thành phố. Tuy nhiên việc đầu tư đổi mới Ba Son là cần thiết. Về cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật đan xen cũ mới không đồng bộ, nhiều máy móc hiệu quả sử dụng không cao. Về quốc phòng, Ba Son tọa lạc sâu trong khu vực nội thành, trước đây công tác bảo vệ Ba Son khá thuận lợi bởi có những quy chế quản lý nghiêm ngặt, hệ thống tường rào bao kín và hệ thống an ninh chặt chẽ. Nhưng hiện nay ở vị trí này thì yếu tố bí mật quốc phòng không còn đảm bảo. Về môi trường, xưởng cơ khí sản xuất gây nhiều tiếng ồn, có lượng chất thải rất lớn và độc hại trong quá trình sửa chữa tàu,… làm ảnh hưởng không nhỏ đến cư dân khu vực lân cận.
Trong bối cảnh ngày nay, sứ mệnh của một xưởng đóng tàu ngay giữa trung tâm kinh tế hàng đầu đất nước đã không còn phù hợp. Cần thay đổi quy hoạch để đồng bộ với các công trình hạ tầng kỹ thuật khác trong khu vực như cầu Thủ Thiêm 2, tuyến metro số 1 (đoạn đi ngầm từ ga Nhà hát TP đến ga Ba Son). Theo đó, UBND TP cũng đã phê duyệt xây dựng khu trung tâm phức hợp Sài Gòn – Ba Son tại khu chức năng số 3 của lõi trung tâm. Định hướng sẽ trở thành trung tâm phức hợp cao tầng tập trung, đồng bộ về tiện ích xã hội kỹ thuật, phát triển thương mại.
Ngày 29/5/2015, Thủ trưởng Bộ Quốc phòng đã phê duyệt Dự án Di chuyển và đầu tư xây dựng Nhà máy Đóng tàu Ba Son mới tại Khu công nghiệp Phú Mỹ I. Địa chỉ tại Thị xã Phú Mỹ, Huyện Tân Thành, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Sau hơn 5 năm triển khai thi công, nhà máy mới đã được trang bị hệ thống cơ sở hạ tầng, thiết bị kỹ thuật hiện đại và đi vào hoạt động ổn định:
- Cầu tàu số 2 (dài 280m, rộng 40m)có thể neo đậu tàu đến 150.000 tấn.
- Cầu tàu số 3 (dài 130m, rộng 14m)có thể neo đậu tàu đến 3.000 tấn.
- Sàn nâng (dài 142m, rộng 22m)có thể nâng hạ tàu có trọng tải đến 4.500 tấn
- Công trình kết nối ra đốc nổi 8.500 tấn và hệ thống kè bảo vệ bờ có tổng chiều dài 730m.
- Còn lại là các khu xưởng (gia công vỏ tàu,các xưởng phun sơn, vũ khí – điện tử, trang trí…) Và các khu nhà điều hành 9 tầng, nhà công vụ, nhà ăn, …
Chức năng của Nhà máy Đóng tàu Ba Son mới:
- Đóng mới các tàu mặt nước (cho Hải quân, Cảnh Sát biển, Kiểm ngư), tàu bổ trợ, tàu chuyên dụng, tàu vận tải quân sự,… có độ giãn nước đến 4.500 tấn.
- Sửa chữa tàu quân sự các loại đến 000 DWT, công suất 25 -30 chiếc/năm.
- Sửa chữa tàu vận tải đến 000 DWT, công suất 50 – 60 chiếc/năm.
Nhà máy đóng tàu Ba Son được di dời khỏi Thành phố đã giảm áp lực giao thông, tạo động lực phát triển kinh tế xã hội tại Quận 1, Quận 4 và khu lõi trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh nói chung.
Tác động của di tích Ba Son đến người dân, xí nghiệp, tập thể
Lịch sử, truyền thống Ba Son là di sản mà không phải xí nghiệp hay cơ quan nào cũng sở hữu được. Ba Son như là một truyền thống hào hùng của những người thợ, người lính Ba Son, của giai cấp công nhân và nhân dân lao động hôm qua, hôm nay và mai sau. Di tích rất cần được bảo vệ, trùng tu, để sau này có những tư liệu trực tiếp mà không phải chỉ được nghe qua các bài giảng, được thấy trên các trang sách lịch sử khô khan. Nơi đây như là một bằng chứng có thật về truyền thống đấu tranh kiên cường bất khuất của các thế hệ cha anh, là di sản do ông cha để lại. Di tích Bason là địa điểm gần như duy nhất ở nước ta còn giữ lại được những chứng tích vật chất về sự hình thành và phát triển ngành công nghiệp đóng tàu Việt Nam; là di tích có ý nghĩa lớn về sự ra đời và phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân và các tầng lớp nhân dân lao động; một di tích ghi dấu ấn hoạt động của Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng như di tích Ba son.
Thời gian vừa qua, Xí nghiệp Liên hợp Ba Son đã phối hợp với các cơ quan chức năng tổ chức nhiều hình thức họat động để bảo tồn và phát huy giá trị di tích như: xây dựng tượng đài Chủ tịch Tôn Đức Thắng tại xí nghiệp, thành lập học bổng Tôn Đức Thắng, xây dựng Nhà Truyền thống Ba Son – trưng bày lịch sử hình thành hơn một thế kỷ của Ba Son, về phong trào đấu tranh của công nhân trong đó có tư liệu, hiện vật liên quan đến Chủ tịch Tôn Đức Thắng, xuất bản sách về lịch sử Ba Son,…
Tuy nhiên, do Di tích nằm trong đường nội bộ trong Xí nghiệp Ba Son vẫn còn đang phục vụ cho hoạt động sản xuất nên việc tham quan tìm hiểu Di tích của công chúng vẫn còn những hạn chế nhất định: di tích (và cả Nhà truyền thống Ba Son) thường xuyên đóng cửa; khách tham quan hoặc cần tìm hiểu còn gặp nhiều khó khăn vì việc ra, vào Ba Son còn liên quan đến vấn đề an ninh quốc gia, nên di tích còn biệt lập với bên ngoài, tạo nên khoảng cách giữa di tích với công chúng. Bên cạnh đó, khoảng cách từ di tích đến Bảo tàng Tôn Đức Thắng (số 5, Tôn Đức Thắng, quận 1, thành phố Hồ Chí Minh) chỉ khoảng 500m nhưng cả hai đơn vị cũng chưa phối hợp thực hiện tuyến tham quan giới thiệu nội dung trưng bày cuộc đời và sự nghiệp Chủ tịch Tôn Đức Thắng với di tích Ba Son như một trải nghiệm sinh động thêm cho khách tham quan bảo tàng, do những khó khăn nêu trên.
Thực tế hiện nay, các di tích liên quan đến chủ tịch Tôn Đức Thắng không có nhiều, nhất là tại thành phố Hồ Chí Minh chỉ có 2 di tích lịch sử cấp quốc gia, đó là di tích Đình Bình Đông ở quận 8 (nơi Bác Tôn từng hoạt động cách mạng những năm 1920) và di tích Xưởng cơ khí Ba Son. Cần phải hết sức bảo vệ và phát huy tốt giá trị di tích để gìn giữ di sản của cha ông và tuyên truyền cho các thế hệ con cháu mai sau. Một số di tích lịch sử liên quan đến Bác Tôn ở các địa phương vừa qua đã được công nhận là “Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt” như: Khu lưu niệm thời niên thiếu Chủ tịch Tôn Đức Thắng ở xã Mỹ Hòa Hưng – thành phố Long Xuyên (An Giang), Nhà tù Côn Đảo (Bà Rịa – Vũng Tàu); Di tích lịch sử Tân Trào (Tuyên Quang); An toàn khu (ATK) Định Hóa (Thái Nguyên). Các di tích nói trên đã phát huy tốt giá trị di tích trước, trong và sau khi được công nhận Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt.
Tại thành phố Hồ Chí Minh, di tích Xưởng cơ khí Ba Son là cái nôi phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân Việt Nam từ buổi đầu hình thành và đấu tranh giai cấp, là nơi người thợ máy Tôn Đức Thắng từng làm việc và hoạt động cách mạng trong thời gian dài, là minh chứng cho một nền công nghiệp tàu thuyền Việt Nam hàng trăm năm…. Nếu bảo tồn tốt khu di tích Xưởng cơ khí Ba Son theo đúng quy định của Luật Di sản Văn hóa, đúng phương pháp khoa học về bảo tồn, đổi mới công tác trưng bày Nhà truyền thống, … thì đây sẽ là một địa chỉ lịch sử – văn hóa hấp dẫn du khách trong và ngoài nước, sẽ đóng góp tích cực và có hiệu quả vào việc giáo dục truyền thống, phát triển kinh tế – văn hóa – xã hội của thành phố Hồ Chí Minh.
Tác động đến khu Bason
Địa điểm lưu niệm Chủ tịch Tôn Đức Thắng
Với diện tích hơn 6000m2, địa điểm lưu niệm Chủ tịch Tôn Đức Thắng tại nhà máy đóng tàu Ba Son và các tài sản gắn liền đã được công nhận là di tích lịch sử cấp Quốc gia và tiến hành tu bổ, bảo tồn. Khu đất này nằm tại địa chỉ số 2 Tôn Đức Thắng, phường Bến Nghé, Quận 1. Nơi đây gắn liền với bao phong trào lịch sử vẻ vang của dân tộc, để lại những chiến tích đáng tự hào của giai cấp công nhân trong làm việc và kháng chiến. Với vị trí gần khu phức hợp Bason, đồng nghĩa với việc gần các công trình nổi tiếng của thành phố: nhà thờ Đức Bà, ga Metro Bason, khu trung tâm thương mại, mua sắm,…Điều này giúp đẩy mạnh cho ngành du lịch của thành phố. Với việc ra mắt Nhà ga Ba Son của tuyến Metro số 1 thành phố Hồ Chí Minh, du khách sẽ thuận lợi hơn trong việc tham quan thành phố, thúc đẩy mua sắm, dịch vụ cũng như bất động sản của khu đô thị Ba Son.
Xây dựng khu đô thị phức hợp Sài Gòn – Ba Son.
Nằm trong quy hoạch trung tâm thành phố, nhà máy đóng tàu Ba Son được di dời để xây dựng khu trung tâm phức hợp Sài Gòn – Ba Son. Với quy mô 25,29 ha, phía Đông – Đông Nam giáp sông Sài Gòn, phía Tây Nam giáp đường Tôn Đức Thắng, cầu Thủ Thiêm 2, phía Tây -Tây Bắc giáp đường Nguyễn Hữu Cảnh, phía Bắc giáp rạch Thị Nghè. Đây là khu đô thị mới đa chức năng bao gồm:
- Công trình công cộng.
- Công viên cây xanhvới diện tích 47.602 m2 được bố trí dọc bờ sông Sài Gòn với 2 trục cây xanh lớn chạy dọc bờ sông đến hết đường Nguyễn Hữu Cảnh.
- Khu chung cư, nhà ở bao gồm nhóm nhà biệt thự (tổng diện tích 16.988 m2) gồm 63 căn cao 3 – 4 tầng, khu hỗn hợp (tổng diện tích 51.867 m2) cao 2 – 50 tầng.
- Khu phức hợp có quy mô 142.625 m2 (bao gồm nhóm nhà biệt thự, căn hộ chung cư, thương mại dịch vụ và văn phòng dịch vụ.).
- Khu thương mại – dịch vụ – văn phòngcó diện tích 110.295 m2 bao gồm đất văn phòng làm việc (tòa văn phòng 60 tầng), khách sạn (11.053 m2).
- Khu văn hóa, giải trí.
- Hệ thống giao thông(gồm đường Tôn Đức Thắng, Nguyễn Hữu Cảnh và đất đường ven sông), đất nhà ga metro,…
- Hạ tầng kỹ thuật đô thị(gồm 14 tuyến đường, dài hơn 4km với gần 70.000 m2). Nổi bật là nhà ga metro Ba Son (tuyến metro số 1) ở khu vực công viên đầu cầu Thủ Thiêm 2.
- Khu văn hóa – bảo tồn(6.001 m2).
Dự án Vinhome Golden River
Quy mô dân số 10.695 người và bố cục toàn khu là công trình cao tầng dọc đường Tôn Đức Thắng, Nguyễn Hữu Cảnh, rạch Thị Nghè được bố trí thấp dần tạo không gian mở về phía bờ sông Sài Gòn. Hành lang bảo vệ bờ sông Sài Gòn tối thiểu 50m và 20m đối với rạch Thị Nghè. Đảm bảo phù hợp với quy hoạch thủy lợi chống ngập úng của thành phố.
- Vingroup đã quy hoạch khu phức hợp Sài Gòn – Ba Son ở giai đoạn 1 với diện tích hơn 10ha cho dự án căn hộ – biệt thự Vinhome Golden River.
- Giai đoạn 2 do Masterise Homes làm chủ đầu tư với dự án Grand Marina Saigon Quận 1. Bao gồm 8 tòa tháp căn hộ và tòa văn phòng 60 tầng hiện đang thi công. Dự kiến quy hoạch toàn khu sẽ hoàn thành trong năm 2024.
DỊCH VỤ TEAM OLAND CUNG CẤP
MUA BÁN
Môi giới bất động sản chuyển nhượng
Phân phối F1 dự án mở bán mới
Cập nhật thông tin dự án sắp mở bán
CHO THUÊ
Giỏ hàng cho thuê đa dạng giá tốt
Cập nhật liên tục với nhiều sản phẩn độc quyền
Cam kết đồng hành trong suốt hợp đồng
NHẬN KÝ GỬI
Listing nhanh chóng & chuyên nghiệp
Đội ngũ chuyên nghiệp nhiệt huyết tận tâm
Cam kết đồng hành “Trước – Trong – Sau” giao dịch
TEAM OLAND - MỘT TEAM THUỘC KHAI HOÀN LAND
- Khải Hoàn Land: Nhà phát triển & môi giới bất động sản (Mã chứng khoán: KHG)
- Đại lý phân phối Top 1 sản phẩm Vinhomes & Vinpearl.
- Trụ sở: Số 5-7-9-11 Nội khu Hưng Gia 4, KĐT Phú Mỹ Hưng, Q7, HCM.
- Số lượng sàn chi nhánh: Hơn 30 sàn tại HCM, HN, PQ, NT, …
- VP Sala: 75 Nguyễn Cơ Thạch, KĐT Sala, P.An Lợi Đông, TP. Thủ Đức, HCM.
- Hotline: 0912.508.979 – Email: oland.khl@gmail.com
